Mới đây, nhà thơ Mai Quỳnh Nam (sinh năm 1952 tại Nam Đàn, Nghệ An, hiện cư trú tại Hà Nội) gửi cho tôi một bức ảnh đã sờn mốc nhưng vẫn có thể nhìn rõ nhiều chi tiết đáng nhớ về Hội Văn nghệ Nghệ An thời kỳ đầu thành lập và đi vào hoạt động (?)
Nhà thơ mách nhỏ rằng, “Người phụ nữ ngồi thứ hai là mẹ mình đấy, Hoa ạ. Người đứng phát biểu là nhà văn Bùi Hiển.”. Phông nền bức ảnh hiện rõ dòng chữ “Đại hội Văn nghệ Nghệ An” và logo cách điệu chữ VN (Văn Nghệ) trên bục diễn giả, mà nhiều người trong giới văn nghệ đều quen thuộc lâu nay.
Nhà thơ Mai Quỳnh Nam cho biết thêm, mẹ ông là nhà thơ Phạm Bạch Ngọc, từng tốt nghiệp Sư phạm Văn khóa III, “có” tiếng Anh, tiếng Pháp, là bạn bè thân hữu với gia đình nhà ngôn ngữ học nổi tiếng, Giáo sư Nguyễn Tài Cẩn, gia đình Giáo sư Trần Đình Hượu… Dịp này, tôi cũng được đọc trên trang cá nhân Mai Quỳnh Nam bài thơ “Ngủ ngoan con nhé” viết tặng con trai đầu lòng của tác giả Phạm Bạch Ngọc với phần chú giải “Giải Ba cuộc thi thơ do Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tổ chức năm 1955”.
Thú thực, ban đầu tôi chỉ biết cám ơn nhà thơ đồng môn, đồng hương đàn anh và thầm nghĩ về “truyền thống thơ ca” trong một gia đình người Nghệ đang được phát huy, tiếp bước. Nhưng rồi tôi giật mình nghĩ lại, khi nhà thơ nói “bức ảnh đã 75 năm”, có nghĩa là được chụp vào khoảng năm 1950, trước cả khi nhà thơ chào đời 2 năm sau đó?
Thế là tôi lục tìm tư liệu về những ngày đầu thành lập Hội Văn nghệ Nghệ An và tìm thấy trên Tạp chí Sông Lam điện tử một số thông tin sơ bộ. Theo đó, Đại hội thành lập Chi hội Văn Nghệ Nghệ An diễn ra tại rừng lim xã Lăng Thành – Yên Thành – Nghệ An từ ngày 21 đến 24 tháng 6 năm 1967. Ban Chấp hành Chi hội có 27 thành viên. Rất may mắn, một trong những người tham gia Ban Chấp hành năm đó là nhà thơ Dương Huy hiện vẫn còn lưu giữ được những tấm ảnh quý về Đại hội Chi hội lần thứ nhất năm 1967 và nhà thơ đã gửi tặng Hội Văn Nghệ Nghệ An để làm tư liệu.
Hai bức ảnh quý mà nhà thơ Dương Huy gửi tặng chất lượng rất tốt, nét đanh, từ phông chữ Đại hội đến gương mặt từng đại biểu, người ngồi cũng như người đứng… Còn bức ảnh nhà thơ Mai Quỳnh Nam công bố có phần mờ nhòe hơn. Tuy nhiên, các chi tiết trên ảnh vẫn khá rõ. Và điều khá ngạc nhiên là trên phông hội nghị có dòng chữ “Đại hội Văn Nghệ Nghệ An”, ôm lấy con chim hòa bình (xem ảnh).
Điều tôi muốn tìm hiểu từ bức ảnh do nhà thơ Mai Quỳnh Nam cung cấp là nội dung “Đại hội Văn Nghệ Nghệ An” đề trên phông ảnh là đại hội nào? Theo nhà thơ Mai Quỳnh Nam thì bức ảnh chụp khoảng năm 1950, trước khi nhà thơ sinh ra 2 năm? Tôi có gửi cho nhà thơ Dương Huy để tìm hiểu nhưng chưa nhận được kết quả như mong muốn?
Vì vậy, tôi chân thành mong muốn được các bậc cao niên, rành rõ về truyền thống hoạt động của Hội/Chi hội Văn Nghệ Nghệ An cũng như nhiều người am tường khác, chỉ giáo giúp về nội dung, về những người có mặt trong bức ảnh tư liệu quý nói trên. Cám ơn nhà thơ Mai Quỳnh Nam đã cung cấp bức ảnh tư liệu và tôi biết, nhà thơ cũng như tôi luôn mong muốn được làm rõ mọi điều, càng sớm càng tốt, kể cả về “người phụ nữ ngồi thứ hai là mẹ tôi” (nhà thơ Phạm Bạch Ngọc – TG) để biết thêm về những nhà văn, nhà thơ thời kỳ đầu thành lập Chi hội/Hội thì càng đặc biệt quý giá?
Bùi Sỹ Hoa
