Trong bức tranh văn hóa đậm đà bản sắc của Lễ hội Làng Sen, nhạc sĩ Văn Thế được đánh giá là một trong những nghệ sĩ tiên phong, có vai trò quan trọng đã góp phần tạo nên sức sống âm nhạc cho sự kiện đặc biệt này. Ông không chỉ là một nhạc sĩ có tài mà còn là người truyền lửa cho nhiều thế hệ nghệ sĩ, nghệ nhân và người yêu âm nhạc quê hương. Hơn 60 năm gắn bó với âm nhạc, nhạc sĩ Văn Thế đã để lại một di sản âm nhạc giá trị, đặc biệt là những ca khúc về Bác Hồ kính yêu, góp phần làm nên sức sống của Lễ hội Làng Sen – một sự kiện văn hóa quan trọng của xứ Nghệ.
Hành trình âm nhạc gắn bó với quê hương
Nhạc sĩ Văn Thế sinh ngày 15/12/1937 tại làng Dừa (nay là xã Tường Sơn), huyện Anh Sơn, tỉnh Nghệ An. Ông sinh ra trong một gia đình thợ may nổi tiếng ở địa phương. Từ nhỏ, ông đã được bố mẹ dạy nghề may, một nghề thủ công đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn. Tuy nhiên, niềm đam mê thực sự của ông lại nằm ở âm nhạc. Với giọng hát khỏe khoắn, lôi cuốn và khả năng nhập vai tốt, ông đã sớm tham gia phong trào văn hóa, văn nghệ quần chúng ở địa phương, nơi ông hòa mình vào những điệu dân ca mộc mạc, sâu lắng của xứ Nghệ.
Năm 1959, ông tham gia Đoàn Văn công Nghệ An với vai trò nhạc công. Đây là bước khởi đầu quan trọng trong hành trình nghệ thuật của ông. Tại đây, ông không chỉ chơi nhạc mà còn học hỏi, trau dồi kỹ năng sáng tác và biểu diễn, trở thành một trong những nghệ sĩ trẻ đầy triển vọng của đoàn. Năm 1964, khi Đoàn Văn công Nghệ An tách thành hai đoàn độc lập, ông được giao phụ trách âm nhạc của Đoàn Ca Kịch tổng hợp Nghệ An. Đây là thời điểm ông bắt đầu thể hiện rõ hơn vai trò của một nhạc sĩ sáng tác và dàn dựng, đồng thời góp phần phát triển nghệ thuật cải lương và dân ca Nghệ Tĩnh.
Năm 1966, ông được cử đi học chuyên ngành sáng tác tại Trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam). Tại đây, ông tiếp thu kiến thức âm nhạc hiện đại, kết hợp với vốn liếng dân ca truyền thống, tạo nên phong cách sáng tác độc đáo, đậm đà bản sắc xứ Nghệ.
Năm 1970, sau khi tốt nghiệp, ông trở về quê nhà làm Nhạc trưởng Đoàn Cải lương Nghệ An. Năm 1973, ông cùng với nhạc sĩ Thanh Lưu được giao nhiệm vụ sưu tầm, nghiên cứu, cải biên và thành lập Đội Thể nghiệm Dân ca Nghệ An (nay là Trung tâm Nghệ thuật truyền thống Nghệ An). Đây là công việc có ý nghĩa lớn trong việc bảo tồn và phát huy các làn điệu dân ca truyền thống, đặc biệt là dân ca ví giặm Nghệ Tĩnh.
Năm 1980, ông chuyển sang làm cán bộ Phòng Văn nghệ, Ty Văn hóa – Thông tin Nghệ Tĩnh (nay là Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nghệ An). Đến năm 1992, ông phụ trách công tác văn nghệ quần chúng tại Trung tâm Văn hóa tỉnh Nghệ An. Năm 1998, ông nghỉ hưu theo chế độ nhưng vẫn tiếp tục cống hiến cho âm nhạc và văn hóa quê hương. Ông là hội viên của: Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Hội Văn nghệ Dân gian Nghệ An, Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Nghệ An.
Tận tâm đóng góp cho Lễ hội Làng Sen
Từ năm 1982, nhạc sĩ Văn Thế là một trong những người tiên phong tham gia Liên hoan Tiếng hát Làng Sen – một nội dung quan trọng của Lễ hội Làng Sen, sự kiện văn hóa lớn tưởng nhớ và tri ân Chủ tịch Hồ Chí Minh tại quê hương Nam Đàn. Ông không chỉ là nhạc sĩ sáng tác mà còn đảm nhận nhiều vai trò quan trọng như tập huấn, dàn dựng chương trình văn nghệ cho các địa phương tham gia lễ hội, thành viên ban giám khảo qua nhiều thời kỳ.
Ông đã góp công cùng các đồng nghiệp trong ngành văn hóa tập hợp, huy động những nhân tố văn nghệ có giọng ca tốt, tuyển chọn và dựng xây nên những đội văn nghệ cơ sở đầy sức sống.Ông cũng là một trong những người tham gia khởi xướng những tiêu chí và chủ đề nội dung cho Lễ hội Làng Sen trong nhiều năm. Với nhiều vai trò khác nhau, nhạc sĩ Văn Thế là một trong những cán bộ của ngành văn hóa có đóng góp lớn và là một nhân tố quan trọng của Tiếng hát Làng Sen qua nhiều thập kỷ. Tài năng và tâm huyết của ông như ngọn gió thổi mãi những cánh sen thơm, làm sống dậy những giá trị văn hóa quê hương xứ Nghệ.
Hơn 60 năm ôm trọn tình yêu âm nhạc, nhạc sĩ Văn Thế đã khắc sâu dấu ấn trong kho tàng nghệ thuật của Lễ hội Làng Sen. Ông tham gia làm nên bức tranh văn hóa đậm bản sắc xứ Nghệ từ những ca khúc thấm đượm âm hưởng dân ca Nghệ Tĩnh: Trong gia tài nghệ thuật của ông, nổi bật nhất là 15 ca khúc viết về Bác Hồ, trong đó có bài Hành hương về quê Bác – ca khúc được giải thưởng Hồ Xuân Hương và giải thưởng của Cục Văn hóa Thông tin cơ sở. Các bài hát này được tập hợp trong tuyển tập Sông Lam tình Bác. Ca khúc “Hành hương về quê Bác” của ông luôn là bài ca ngân vang trong hành trình hành hương từ Vinh về Làng Sen trong mỗi dịp Lễ hội Làng Sen. Chị Võ Thu Hoan, Phó Giám đốc Trung tâm Văn hóa tỉnh Nghệ An cho biết: “Từ khi đang công tác tại Trung tâm Văn hóa huyện Thanh Chương cho đến hôm nay, qua hàng chục năm tham gia Liên hoan Tiếng hát Làng Sen, chị đã từng hát và thấy rất nhiều ca khúc của nhạc sĩ Văn Thế được các đoàn nghệ thuật quần chúng chúng biểu diễn. Đó là những ca khúc chúng tôi yêu thích”.
Ông được biết đến là người có nhiều sáng tác về Bác Hồ so với các nhạc sĩ cùng thời như Bá Linh, Lê Hàm, Hồ Hữu Thới, Dương Hồng Từ, Lương Tuyển… Những tác phẩm của ông đã góp phần làm giàu kho tàng nghệ thuật của Lễ hội Làng Sen và truyền ngọn lửa cảm hứng cho thế hệ sau như Tiến Dũng, Minh Thống… để những khúc ca về Bác mãi ngân vang vượt qua dòng chảy thời gian.
Âm nhạc như nhịp đập trái tim xứ Nghệ
Những giai điệu của nhạc sĩ Văn Thế không chỉ đơn thuần là âm nhạc mà còn là nhịp đập của trái tim xứ Nghệ, là tiếng lòng của một người con luôn hướng về cội nguồn, về hình bóng Bác Hồ kính yêu. Từ những câu hát dân ca mượt mà đến những bài ca sâu lắng, khi được vang lên trong không gian lễ hội giống như những cánh sen vươn lên từ bùn lầy, tinh khôi, là biểu tượng của lòng biết ơn và niềm kính yêu dâng lên Bác.
Dẫu đã bước qua độ tuổi xưa nay hiếm, tâm hồn của nhạc sĩ Võ Văn Thế vẫn mãi rạo rực như thuở ban đầu, tràn đầy những giai điệu thiết tha về quê hương yêu dấu. Mỗi lần trở về Kim Liên, đặt chân trên những lối mòn làng quê thân thuộc, ngắm nhìn những khóm sen tỏa hương ngào ngạt, trong ông lại dâng trào những cảm xúc mới mẻ, như ngọn gió mùa hạ thổi qua, thôi thúc ông cầm bút sáng tạo.
Mỗi dịp lễ hội diễn ra, những khúc ca của ông lại vang vọng, như một lời tri ân chân thành, như một nén hương thơm dâng lên Bác Hồ kính yêu, hòa quyện cùng mùi hương sen thoảng bay trong gió. Đóng góp của ông cho Lễ hội Làng Sen không chỉ dừng lại ở những ca khúc viết về Người, mà còn là sự tận tụy gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của quê hương xứ Nghệ. Qua từng lời ca, từng giai điệu, ông đã góp phần quan trọng trong việc nuôi dưỡng tình yêu quê hương đất nước trong lòng thế hệ trẻ, gieo mầm những hạt giống tốt để chúng nảy nở thành những cây xanh bền vững. Dẫu tuổi tác đã in dấu thời gian trên mái tóc, nhạc sĩ Võ Văn Thế vẫn miệt mài sáng tác, vẫn đắm say với những nốt nhạc, những khúc ca về Bác và quê nhà, như ngọn lửa tâm huyết chẳng bao giờ lụi tàn. Những ca khúc của ông không chỉ vang lên trong lễ hội, mà còn đến với từng mái ấm, từng sinh hoạt phong phú của cuộc sống thường nhật, nhắc nhở mỗi người về giá trị của hòa bình, của sự đoàn kết mà Bác đã để lại.
Vĩ thanh
Hành trình sáng tác của nhạc sĩ Văn Thế tựa như dòng sông Lam hiền hòa mà bất tận, chảy mãi qua những cánh đồng, những lũy tre làng, mang theo tình yêu quê hương tha thiết. Mỗi ca khúc ông viết không chỉ là một món quà dành cho Lễ hội Làng Sen, mà còn là một di sản quý cho nền âm nhạc dân tộc, là tiếng nói của một thế hệ đã sống, đã yêu và đã cống hiến hết mình vì đất nước.
Đặc biệt, ông vinh dự được hai lần biểu diễn cho Bác Hồ xem ngày 9/12/1961 trong dịp Bác Hồ về thăm quê lần thứ hai và ngày 27/5/1962 tại Phủ Chủ tịch, vở Cô gái Sông Lam. Ông xem đây cũng là nguồn động lực để sáng tác, tận hiến cho công việc lan tỏa tình yêu Bác, yêu quê hương tới các thế hệ.
Trong suốt sự nghiệp sáng tạo, nhạc sĩ Văn Thế đã được ghi nhận với nhiều giải thưởng và bằng khen cao quý, thể hiện sự trân trọng của ngành văn hóa và cộng đồng dành cho những đóng góp to lớn của ông. Trong đó phải kể đến Bằng khen của Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Giải thưởng Văn học Nghệ thuật Hồ Xuân Hương, Giải thưởng của Cục Văn hóa Thông tin cơ sở, Bằng khen của Ủy ban Nhân dân tỉnh Nghệ An… Những giải thưởng này không chỉ là sự công nhận tài năng và tâm huyết của ông mà còn là minh chứng cho giá trị bền vững của các tác phẩm âm nhạc gắn liền với văn hóa và lịch sử quê hương.
Hiện nay, dù tuổi đã cao, ông vẫn giữ ngọn lửa sáng tạo cháy bỏng, tiếp tục truyền cảm hứng và góp phần giữ gìn văn hóa âm nhạc dân tộc. Những đóng góp của nhạc sĩ Văn Thế sẽ mãi là di sản quý báu, là nguồn cảm hứng cho các thế hệ hôm nay và mai sau, nối dài câu chuyện về tình yêu quê hương, lòng biết ơn và sự kính trọng dành cho Bác Hồ kính yêu.
Võ Thị Kim Dung
