Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể; trao tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể lần thứ 3 – năm 2022 do UBND tỉnh Nghệ An tổ chức diễn ra chiều nay, ngày 23/12, tại thành phố Vinh.
Tham dự hội nghị có các ông/ bà: Bùi Đình Long – Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Trần Thị Mỹ Hạnh – Giám đốc Sở Văn hóa & Thể thao Nghệ An. Về phía Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có ông Nông Quốc Thành – Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa. Cùng đại diện các sở, ban, ngành tỉnh Nghệ An và 26 nghệ nhân được Chủ tịch nước vinh danh.
Phát biểu tại hội nghị, ông Bùi Đình Long – Phó Chủ tịch UBND tỉnh khẳng định Nghệ An là tỉnh có số lượng di sản văn hóa phong phú, đa dạng; do đó vai trò của công tác bảo tồn, phát huy di sản văn hóa rất quan trọng. Bên cạnh việc bảo tồn, phát huy tốt giá trị văn hóa vật thể, các di tích, danh thắng, bảo vật, cổ vật, di vật… thì công tác bảo tồn, phát huy tốt các giá trị văn hóa phi vật thể cũng được chú trọng và đạt nhiều kết quả tích cực. Phó Chủ tịch cũng ghi nhận, biểu dương những đóng góp quan trọng của các nghệ nhân, khẳng định vai trò của các nghệ nhân trong việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể. Họ là những người “giữ lửa”, truyền lửa di sản văn hóa cho các thế hệ. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bùi Đình Long ghi nhận, đánh giá cao và biểu dương những thành tích của ngành văn hóa và thể thao, của UBND các huyện, thành phố, thị xã và các tập thể, cá nhân đã có những đóng góp cho sự nghiệp bảo tồn, phát huy di sản văn hóa, góp phần vào sự nghiệp xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Báo cáo kết quả 10 năm thực hiện kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn tỉnh Nghệ An (2011 – 2021) đã tổng kết nhiều vấn đề. Trong đó đã nêu lên một số thuận lợi trong quá trình thực hiện như có hệ thống văn bản quy phạm pháp luật quy định và hướng dẫn triển khai công tác kiểm kê và lập hồ sơ khoa học di sản văn hóa phi vật thể khá đầy đủ, cụ thể; có sự quan tâm chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, sự giúp đỡ của Cục Di sản văn hóa và chính quyền các cấp, các ngành liên quan. Đội ngũ cán bộ tham mưu các cấp, cộng tác viên ở cơ sở nhiệt tình tham gia. Có sự vào cuộc của cộng đồng, các địa phương từng bước đã nhận thức được tầm quan trọng của công tác kiểm kê và đã có sự quan tâm nguồn lực về con người và tài chính; hệ thống di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn tỉnh nhiều, phong phú và đa dạng, phân bố ở khắp các vùng miền. Việc nghiên cứu, lưu giữ, phát huy trong thời gian qua đã đạt được những kết quả tích cực, các chủ thể di sản rất nhiệt tình trong việc cung cấp thông tin và thực hành di sản giúp cho đoàn kiểm kê điền phiếu thông tin và quay phim, chụp ảnh…
Bên cạnh đó cũng có những khó khăn như kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể là một lĩnh vực mới và khó bởi tính đặc thù, quá trình thực hiện luôn phải tiếp cận với nhiều tình huống, nhiều nội dung mới. Nhận thức của một số cấp ủy, chính quyền đối với công tác kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể còn có những hạn chế, ảnh hưởng đáng kể đến quá trình thực hiện; trong bối cảnh đất nước đang trong quá trình hội nhập, mở cửa, một số di sản có nguy cơ bị mai một. Di sản văn hóa phi vật thể chủ yếu được lưu giữ trong trí nhớ của con người theo phương pháp truyền miệng, truyền nghề là chính, nhiều chủ thể của di sản văn hóa phi vật thể chưa nhận thức đầy đủ về những giá trị của di sản mà họ đang nắm giữ nên chưa quan tâm chú ý bảo tồn và phát huy di sản, phần lớn nghệ nhân nắm giữ di sản tuổi đã cao, trí nhớ cũng không còn minh mẫn nên việc ghi chép, sưu tầm, kiểm kê gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là các di sản của đồng bào dân tộc thiểu số; địa bàn rộng, địa hình phức tạp, nhất là ở các huyện miền núi, vùng sâu vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; các loại hình di sản phân bố rộng khắp các xã, thị trấn trong toàn tỉnh, giao thông đi lại khó khăn, đời sống kinh tế còn bất cập, trình độ dân trí không đồng đều ảnh hưởng đến kết quả kiểm kê, đội ngũ cán bộ làm công tác di sản văn hóa ở địa phương còn thiếu và còn hạn chế, phương tiện và kinh phí chưa đáp ứng được yêu cầu để thực hiện.
Qua 2 đợt các địa phương tiến hành kiểm kê ở các làng, xã, thôn, xóm, kết quả 21/21 huyện, thành, thị hoàn thành tổng kiểm kê DSVHPVT giai đoạn 2011 – 2021. Toàn tỉnh đã thực hiện kiểm kê được 463 di sản với 4.075 phiếu.
Hội nghị cũng đề ra định hướng cho những năm tiếp theo, đó là tiếp tục triển khai công tác kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn toàn tỉnh giai đoạn 2023 – 2025; tiếp tục lựa chọn các di sản tiêu biểu để lập hồ sơ khoa học các di sản tiêu biểu đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; có Kế hoạch bảo tồn, phát huy những di sản đang có nguy cơ bị mai một, xây dựng chương trình, kế hoạch bảo tồn, phát huy di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu tỉnh Nghệ An, trước hết là các di sản đã được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; quản lý, sử dụng, cập nhật cơ sở dữ liệu, lập ngân hàng dữ liệu di sản văn hóa phi vật thể tỉnh Nghệ An, tiếp tục tuyên truyền quảng bá, xuất bản các ấn phẩm về di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn tỉnh Nghệ An; lập hồ sơ nghệ nhân tiêu biểu đề nghị Nhà nước, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú và thực hiện chính sách hỗ trợ nghệ nhân. Báo cáo cũng đã chỉ ra những tồn tại, hạn chế trong công tác chỉ đạo hướng dẫn, trong quá trình thực hiện kiểm kê; đồng thời chỉ ra các nguyên nhân tồn tại, từ đó rút ra các bài học kinh nghiệm.
Việc trao tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú là một hình thức tôn vinh các nghệ nhân đã có những đóng góp quan trọng trong việc giữ gìn, bảo vệ và phát huy giá trị các di sản văn hóa phi vật thể; động viên, khích lệ, tuyên truyền đến thế hệ trẻ tiếp nối truyền thống, duy trì và phát huy các di sản văn hóa quý báu của cha ông truyền lại.
Trong đợt phong tặng danh hiệu lần này, Nghệ An có 26 nghệ nhân được vinh danh, trong đó có 01 Nghệ nhân Nhân dân và 25 Nghệ nhân ưu tú. 20/26 nghệ nhân được vinh danh đợt này thuộc loại hình trình diễn nghệ thuật dân gian, trong đó có một Nghệ nhân Nhân dân; 02 nghệ nhân thuộc loại hình tiếng nói, chữ viết; 04 nghệ nhân thuộc loại hình tập quán xã hội và tín ngưỡng. Quỳ Châu là huyện có số nghệ nhân được vinh danh nhiều nhất với 7 nghệ nhân ưu tú. Như vậy, qua 03 đợt triển khai xét tặng, toàn tỉnh có 259 bộ hồ sơ đề nghị, kết quả có 01 cá nhân được phong tặng Nghệ nhân Nhân dân và 91 cá nhân được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú.
DANH SÁCH CÁC NGHỆ NHÂN ĐƯỢC VINH DANH ĐỢT NÀY:
Nghệ nhân Ưu tú gồm có:
Loại hình trình diễn nghệ thuật dân gian có các nghệ nhân: Hồ Ngọc Luyện, Nguyễn Đình Tựu, Nguyễn Tiến Thanh, Nguyễn Thị Lê, Nguyễn Thị Thi, Nguyễn Văn Luật, Nguyễn Thị Thao, Trần Văn Nhường, Nguyễn Sỹ Hòa, Phan Văn Lạng, Quang Thị Dũng, Sầm Thị Xanh, Lương Văn Phỏng, Vi Văn Mai, Hà Thị Lâm, Lê Thị Kim Phùng, Tăng Đình Thích, Moong Phò Hiểu, Hoàng Thị Hoa.
Loại hình tiếng nói chữ viết có nghệ nhân: Lang Sơn Hán, Lô Đức Mậu.
Loại hình tập quán xã hội và tín ngưỡng có nghệ nhân: Vi Thị Hoa, Lữ Văn Xuân, Lữ Trọng Bằng, Nguyễn Đức Bình.
Nghệ nhân Nhân dân có nghệ nhân Võ Thị Vân với loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian.
Cũng tại hội nghị, 04 tập thể được nhận Bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh vì đã có thành tích xuất sắc trong thực hiện công tác kiểm kê, bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể trong thời gian qua; 10 cá nhân được nhận Bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh vì đã có thành tích xuất sắc trong thực hiện công tác kiểm kê, bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể trong thời gian qua.
Bài và ảnh: Lê Nhung
