Thành được đơn vị cho về phép 3 ngày trước khi chuyển đi nhận nhiệm vụ mới. Anh gò lưng đạp xe ngược gió trên đê sông Đuống, nóng lòng về gặp mẹ và các em trong gian nhà một mái cũ kỹ trên đường Hàng Buồm. Từ khi nhập ngũ anh sinh viên Bách Khoa lần đầu tiên được về thăm nhà, may mượn được xe của đại đội phó đồng hương Hàng Buồm với anh.
Bỗng có tiếng thất thanh có người chết đuối. Anh vứt xe lao ra bờ sông, thấy mái tóc con gái đang nhấp nhô trong nước. Anh chạy vài chục mét xuôi dòng rồi mới nhảy xuống sông đón lõng nạn nhân đã đuối sức.
Mươi phút sau anh bế được cô lên bờ, làm đúng các động tác cứu người đuối nước đã được học. Anh làm hô hấp nhân tạo, hai tay đè lên ngực cô rồi ghé môi thổi ngạt.
Mấy người làng nghe tiếng kịp chạy tới giúp một tay. May quá cô gái đã tự thở được.
Đã có dân làng giải quyết, Thành vội lên xe đạp về Hà Nội. Anh không ngờ cái đụng chạm thể xác đầu tiên, nụ hôn môi đầu tiên với một cô gái lại xảy ra như vậy, không chút lãng mạn nào.
Ngày trả phép, anh lại đạp xe trên đê sông Đuống. Đi qua đoạn anh từng dừng lại cứu cô gái, chân anh như đạp chậm lại. Anh nhớ khuôn mặt tái nhợt nhưng vẫn xinh đẹp của cô và thấy có cái gì đó là lạ trong lòng.
Đến một quán nước dưới gốc đa gần đó, anh rẽ vào nghỉ chân. Mấy ông nông dân làm đồng về đang tán chuyện hút thuốc lào vặt.
Qua câu chuyện của họ anh biết cô Chanh ở xóm Bãi hôm kia suýt chết nếu không được anh bộ đội cứu. Thành cúi mặt sợ nhỡ có ai nhận ra mình chính là anh bộ đội hôm trước. Nhưng anh đã biết cô tên Chanh, người xóm Bãi.
Câu chuyện trên xảy ra mùa hè năm 1972. Ngay sau khi trả phép, Thành cùng đơn vị hành quân vào Nam, hoạt động ở miền tây Thừa Thiên. Trong ba lô của anh không có bức ảnh cô gái nào nhưng trong lòng anh là hình ảnh mơ hồ của cô Chanh bên bờ sông Đuống. Anh tưởng tượng nếu cô cười thì sẽ ra sao và những đêm nằm trên võng nghe tiếng mưa rơi lên tấm tăng, anh mơ về nụ cười đó.
Sau tháng 3 năm 1975, đơn vị anh làm nhiệm vụ quân quản một thời gian rồi được chuyển ra Bắc. Thủ trưởng đại đội phó đồng hương Hàng Buồm với anh giờ là tiểu đoàn trưởng, ông bảo bọn tao già rồi, chúng mày còn trẻ phải đi học về xây dựng đất nước. Thế là Thành được quay lại giảng đường đại học Bách Khoa.
Hình ảnh Chanh trong anh không phai mờ, nó chỉ chìm xuống dưới bao nhiêu bộn bề lo âu. Mà cũng vô duyên, Chanh không hề biết mặt anh, nếu có nhớ thì nhớ đến anh bộ đội Cụ Hồ chung chung đã cứu mạng mình. Cô ấy đâu có tình cảm gì với anh.
Song cái cảm giác lần đầu đặt môi lên môi một người con gái nó vẫn không quên anh.
Ra trường anh về một công ty xây lắp điện ở tít Tây Nguyên, lấy vợ, sinh con lập nghiệp ở đó. Nhờ bạn bè hỏi giúp anh biết Chanh lấy một anh thương binh người cùng làng, gia đình cũng giống mọi gia đình chồng thương binh vợ chân quê khác, nghĩa là vất vả mọi bề.
Thành nhắn với anh bạn đồng môn giờ làm Giám đốc Điện lực Bắc Ninh rằng Thành không xin nhưng nếu con cô Chanh xin vào Điện lực thì bạn lưu ý giúp. Ông bạn kia làm vượt mức yêu cầu, cho người về tận làng Chanh tuyển con cô ấy vào làm.
Lần thứ hai Chanh không hề biết người cứu giúp mình là ai.
Thành về hưu gần chục năm nay. Anh con trai Hàng Buồm định cư ở Buôn Mê Thuột, nơi có vườn cà phê và nấm mồ người vợ đã bỏ anh đi xa vì bị ung thư.
Được biết chồng Chanh đã chết do sức khỏe kém, anh muốn nhân ra Bắc thăm mẹ và các em thì tìm gặp Chanh một lần trong đời. Anh mượn xe máy, chạy lại con đường đê năm xưa nay đã trải nhựa, về xóm Bãi. Gần 50 năm trôi qua, cảnh vật thay đổi nhiều quá, duy cây đa vẫn còn và quán nước thì được xây gạch.
Thành ghé quán nước, gọi chén nước vối, mượn cái điếu rít một hơi mà ông chưa từng hút lại từ thời giải ngũ.
Thuốc làm ông say, ông dựa lưng vào tường, mắt phóng về dốc đê nơi ngày xưa ông cứu Chanh. Vạt cỏ nơi ông đặt nàng xuống và làm hô hấp cho nàng.
Ông bỗng bắt chuyện với cô hàng nước:
⁃ Khoảng năm mươi năm trước tôi có ngồi uống nước ở đây, không biết bà cụ bán nước ngày ấy giờ còn không?
⁃ Bà nội cháu đấy ông ạ, bà còn sống nhưng mắt loà không nhìn thấy gì nữa rồi.
Có một điểm chung là bà cụ, câu chuyện dễ dàng hơn, ông Thành mạnh dạn hỏi về bà Chanh.
⁃ Có phải bà Chanh vợ ông Đảnh thương binh không?
⁃ Và có đứa con làm bên Điện lực.
⁃ Cháu biết, bà ấy bị hẹp van tim sao đó phải về Hà Nội chữa hơn tuần nay rồi.
Thành ngồi rán một lúc rồi lên xe ra về. Quả thực ông không biết là nếu bà Chanh không đi viện thì ông có dám vào nhà gặp bà hay không. Ông quá già, bà cũng già và ốm yếu. Liệu có nên nhìn thấy bà ngày nay làm hỏng mất hình ảnh bà ngày xưa đã bám chắc vào đáy trái tim ông?
Ông quyết định chạy về Từ Sơn, thăm ông bạn Giám đốc Điện lực Bắc Ninh nay cũng đã về hưu.
Hai thằng cùng học Bách Khoa, cùng đi lính rồi cùng về học lại Bách Khoa chẳng cần khách sáo. Bạn bảo vợ làm cơm rượu, hai ông trò chuyện mày tao vui lắm.
Gần cuối chiều ông Thành mới hỏi bạn có nhớ cái thằng ở xóm Bãi hai mấy năm trước ông nhận vào làm chứ?
⁃ Nhớ, thằng đó làm việc được.
⁃ Ông có thể liên lạc với nó không?
⁃ Tôi nhờ anh em Văn phòng tìm chắc ra.
⁃ Vậy tôi nhờ ông một việc. Mẹ thằng đó đang nằm viện chữa tim, có thể phải đặt stent. Tôi nhờ ông chuyển cho thằng con số tiền hỗ trợ mẹ nó chữa bệnh.
Ông bạn nhận lời, không thắc mắc quan hệ giữa ông Thành với bà Chanh là như thế nào, đúng kiểu lính.
Ông Thành gửi phong bì 100 triệu, dặn nói với con trai bà Chanh là tiền của anh bộ đội đã cứu bà bị đuối nước mùa hè năm 1972.
Ai cũng có nụ hôn đầu đời, ông Thành cũng có vậy!
Phan Chi
(Truyện đăng trên Tạp chí Sông Lam, Số 4/Bộ Mới/2020)
