Một “bữa picnic” giữa lòng thành phố

Sự kiện do Rockbund Art Museum (RAM) tổ chức, diễn ra từ 12 đến 28 tháng 9 năm 2025 tại khu vực quanh bảo tàng ở Thượng Hải, như một “bữa picnic đô thị” mời người dân và du khách cùng ngồi lại, ăn uống, trò chuyện và cảm nhận không gian công cộng theo một cách hoàn toàn khác. Tiếp nối thành công của chu kỳ đầu tiên năm 2023, RAMa 2025 mở rộng quy mô và ý tưởng, hướng tới việc dùng kiến trúc để kiến tạo những “khoảng nghỉ” mà con người sẽ được gắn kết qua các trải nghiệm nhỏ bé thường ngày.

Khác với các biennale kiến trúc quy mô lớn vốn trưng bày mô hình hoặc bản vẽ trong không gian kín, RAMa 2025 chọn hướng tiếp cận gần gũi hơn. Toàn bộ chương trình diễn ra ngoài trời, miễn phí, và tập trung vào các can thiệp nhỏ mang tính hữu dụng như mái che, ghế ngồi, vòi nước, xe đẩy đồ ăn. Tinh thần chủ đạo, dưới sự dẫn dắt của giám tuyển Rachaporn Choochuey và nhóm all(zone) (Thái Lan), là biến từng mét vuông đất quanh khu Rockbund thành nơi con người có thể dừng lại, nghỉ ngơi và chia sẻ. Mỗi công trình là một lời gợi ý nhẹ nhàng rằng chỉ cần một chút tinh tế và quan tâm, đô thị có thể trở nên ấm áp hơn.

Tác phẩm trung tâm “Under a Common Sky, Sheltered to Gather” của all(zone) là một mái che nhiều màu bằng vải mỏng, phủ lên khu sân trong của Bảo tàng. Cấu trúc này như một chiếc ô khổng lồ, ở đó có thể diễn ra những buổi trò chuyện, đọc sách, hay đơn giản chỉ là phút nghỉ giữa phố. Dưới mái che ấy, tiếng cười, tiếng nhạc, tiếng gió hòa lẫn, tạo sự thư giãn hiếm có giữa lòng Thượng Hải.

Trên những con phố lân cận, người đi bộ có thể bắt gặp “Pipe UP!” của nhóm WWWorks. Đây là một vòi nước công cộng có ba độ cao khác nhau, lọc nước mưa để cung cấp miễn phí cho mọi người, thiết kế vừa hữu ích vừa có tính tương tác: trẻ em, người lớn, khách du lịch đều có thể cùng dừng lại, trò chuyện và sử dụng những giọt nước trong lành giữa thành phố ồn ã. Không xa đó, “Ways to Roam” của Alkhemist Architects mang đến dãy xe đẩy di động với chức năng vừa là quầy phục vụ ẩm thực, vừa là điểm thông tin, nghỉ chân, tạo nên nhịp sống linh hoạt và sinh động cho khu phố.

Một điểm dừng khác khiến nhiều người chú ý là “In Search of a Loggia” của Tangent Essays. Tác phẩm can thiệp nhẹ vào cấu trúc loggia (hiên) của tòa nhà Andrews & George, mở rộng một cửa sổ bị đóng kín thành chỗ ngồi thấp, nối liền không gian trong và ngoài. Bằng cách ấy, nhóm thiết kế khiến mọi người phải suy nghĩ về việc một thay đổi tinh tế có thể biến những phần kiến trúc đang ngủ yên trong thành phố trở thành một không gian công cộng hữu ích.

Không chỉ con người, thiên nhiên cũng có mặt trong “bữa picnic” này. “A Gentle Reclaim” của Studio Vapore là chuỗi ụ đất và cụm rêu nhỏ mọc len giữa hẻm, nơi người qua đường có thể chạm, ngửi và ngồi lại. Dù mong manh trước nắng gió, công trình vẫn mang đến cảm giác mềm mại, như một hơi thở chậm rãi giữa dòng đời hối hả.

Điều làm RAMa 2025 trở nên đặc biệt chính là phương pháp dùng những can thiệp thật nhỏ để làm thay đổi nhiều không gian sống. Nó khiến người thành phố phải suy ngẫm và nhận ra mọi chi tiết nhỏ, như một vòi nước, một mái che, một chiếc ghế đều có thể làm nên những câu chuyện lớn có ý nghĩa.