Chào mừng kỷ niệm 77 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9; 92 năm Xô Viết Nghệ Tĩnh; 120 năm ngày sinh Tổng Bí thư Lê Hồng Phong, Sở Văn hóa và Thể thao, Bảo tàng Xô Viết Nghệ Tĩnh tổ chức chuỗi các hoạt động ý nghĩa, trong đó có Trưng bày chuyên đề “Ký ức Nhà lao Vinh” diễn ra chiều 12/9 tại Bảo tàng Xô Viết Nghệ Tĩnh.
Dự buổi trưng bày có ông Hoàng Nghĩa Hiếu – Phó Bí thư Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh; các ông/bà Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh: Bùi Đình Long – Phó Chủ tịch UBND tỉnh; Võ Văn Dũng – Phó trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy; Trần Thị Mỹ Hạnh – Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao; đại diện lãnh đạo Cục Chính trị Quân khu 4, Đảng ủy Khối Các cơ quan tỉnh và một số ban, sở, ngành.
Nhà lao Vinh được xây dựng vào năm 1804 trong Thành cổ Vinh. Năm 1831, Nhà lao Vinh tiếp tục được gia cố vững chắc và tồn tại đến năm 1945. Nhà lao Vinh là nơi từng giam giữ nhiều thế hệ những người yêu nước, các chiến sỹ cách mạng từ phong trào Văn Thân, Cần Vương đến Cách mạng tháng Tám năm 1945. Cũng như nhiều nhà lao khác được xây dựng lên lúc bấy giờ, với mục đích tiêu diệt những người yêu nước, các chiến sĩ cách mạng cả về thể xác lẫn tinh thần, chính quyền thực dân đã thi hành chế độ lao tù khắc nghiệt từ ăn uống đến tra tấn tù nhân. Tuy nhiên, những âm mưu thủ đoạn nham hiểm ấy đã không thể khuất phục nổi tù chính trị Nhà lao Vinh. Ngược lại, nó đã trở thành động lực để các chiến sỹ đứng lên đấu tranh với niềm tin tất thắng của cách mạng.
Trong chốn lao tù tăm tối, khắc nghiệt ấy các chiến sỹ đã biến nơi đây trở thành trường học cách mạng, nơi tôi luyện ý chí, bản lĩnh chính trị, tinh thần cách mạng của người chiến sỹ cộng sản. Dù đứng trên ranh giới giữa sự sống và cái chết nhưng tên tuổi của các đồng chí Nguyễn Phong Sắc, Lê Hồng Sơn, Hoàng Trọng Trì, Nguyễn Tiềm, Nguyễn Viết Lục, Nguyễn Thị Phúc, Nguyễn Thị Xân… và nhiều chiến sỹ khác vẫn tỏa sáng như những viên ngọc lấp lánh trong lao tù đế quốc.
Khi số lượng tù nhân tại Nhà lao Vinh ngày càng quá tải, chính quyền thực dân phong kiến đã tiến hành xử án và thi hành triệt để chính sách đày đi biệt xứ tù chính trị đến các nhà đày khác như: Nhà tù Lao Bảo, Nhà đày Ly Hy, Nhà đày Buôn Mê Thuột, Ngục Kontum, Nhà tù Côn Đảo… Với phẩm chất, ý chí và tinh thần nghị lực phi thường của mình, các chiến sỹ – cựu tù chính trị Nhà lao Vinh một lần nữa vượt lên hoàn cảnh, xây dựng tổ chức, tạo dựng cơ sở, điều kiện vững chắc cho cuộc đấu tranh “đặc biệt” với kẻ thù. Nhiều đồng chí cán bộ tiêu biểu như: Nguyễn Xuân Linh, Nguyễn Duy Trinh, Phan Đăng Lưu, Hồ Tùng Mậu, Chu Văn Biên, Tôn Thị Quế, Lê Viết Lượng, Phan Đình Đồng, Ngô Tuân, Võ Trọng Ân, Lê Nhu, Chu Huy Mân, Trần Văn Ân… đã đi vào trang sử vàng của dân tộc bởi những cống hiến to lớn cho sự nghiệp cách mạng của Đảng không chỉ ở địa phương mà còn trên phạm vi toàn quốc.
Với hơn 100 tài liệu, hình ảnh quý sưu tầm được từ các nguồn sử liệu khác nhau, bộ trưng bày “Ký ức Nhà lao Vinh” sẽ góp phần tái hiện lại một phần quá trình hình thành, hoạt động của Nhà lao Vinh năm xưa, cũng như những tấm gương yêu nước và cách mạng kiên trung, bất khuất đã từng bị giam cầm, hy sinh tại đây.
Trưng bày gồm 3 chủ đề: Chủ đề 1: Sự ra đời của Nhà lao Vinh; Chủ đề 2: Tôi luyện trong lửa đỏ (Tiểu đề 1: Chế độ lao tù khắc nghiệt, Tiểu đề 2: Chí khí trong lao tù); Chủ đề 3: Tri ân.
Phát biểu tại buổi Trưng bày, bà Trần Thị Mỹ Hạnh- Ủy viên BCH Đảng bộ tỉnh, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao nhấn mạnh, ký ức Nhà lao Vinh là ký ức của những năm tháng dân tộc chìm trong đau thương, nhưng hơn hết là kí ức của tinh thần quật cường, chí khí cách mạng tỏa sáng trong ngục tù tăm tối. Vượt lên trên mất mát, đau thương để lại từ quá khứ, tấm gương của tinh thần, bản lĩnh người cộng sản và tên tuổi của họ đã trở thành bất tử, khắc ghi những trang vàng chói lọi trong lịch sử dân tộc và mãi mãi được các thế hệ những người Việt Nam ghi nhớ, tri ân.
Đây là hoạt động thiết thực nhân kỷ niệm 92 năm Ngày Xô Viết Nghệ Tĩnh (12/9/1930 – 12/9/2022), là sự thành kính tri ân, nén tâm hương của thế hệ hôm nay đối với những công lao hi sinh to lớn các liệt sỹ Xô Viết Nghệ Tĩnh nói chung và các thế hệ chiến sỹ bị địch bắt tù đày tại Nhà lao Vinh nói riêng, góp phần bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, giáo dục truyền thống yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc và ý thức trách nhiệm bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc cho Nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ. Đồng thời đưa ra thông điệp về trách nhiệm kế thừa, giữ gìn và phát huy di sản văn hóa trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.
Tin và ảnh: PV Lê Nhung