Các Đảng bộ trực thuộc Trung ương đang chuẩn bị tích cực để tổ chức đại hội, tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV. Đây là nhiệm kỳ mở đầu cho giai đoạn phát triển mới, khi tình hình thay đổi, mô hình tổ chức thay đổi, đòi hỏi tư duy mới và cách làm sáng tạo.
Tháo gỡ triệt để điểm nghẽn, rào cản
Đảng bộ Nghệ An cũng như các tỉnh, thành phố khác không còn các đảng bộ quận/huyện, đảng bộ cấp xã/phường sáp nhập hiện nay quy mô lớn hơn ba, bốn lần so với trước. Đó là điểm mới nhất, cũng là đặc biệt nhất khi chúng ta thực hiện tổ chức bộ máy chính quyền ba cấp (trong đó có hai cấp chính quyền địa phương). Qua hơn hai tháng vận hành bộ máy mới, lớn về quy mô, gọn nhẹ về bộ máy, chúng ta đã tổng kết bước đầu về hiệu quả, ưu điểm và những khó khăn, hạn chế, thiếu sót. Sau sắp xếp, tinh gọn, số lượng đầu mối giảm, nhưng khối lượng công việc và phạm vi quản lý rộng hơn, dẫn đến tình trạng “mỏng” cán bộ ở nhiều vị trí. Cán bộ chưa quen địa bàn, dân cư, chưa quen công việc theo mô hình mới. Một số thủ tục, cơ chế phối hợp chưa kịp hoàn thiện, cán bộ lúng túng trong xử lý, kỹ năng quản trị theo tinh thần số hóa, liên thông cũng còn hạn chế. Đó là những khó khăn khó tránh khỏi trong cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy vốn chưa có tiền lệ trong suốt 80 năm xây dựng Nhà nước Việt Nam mới. Dự báo đúng tình hình, chuẩn bị kỹ các phương án để chuyển đổi quá trình từ chỗ “vừa chạy vừa xếp hàng”, đến “đường đã thông, hàng lối đã thẳng” là thành công bước đầu đáng ghi nhận, để các tổ chức đảng bước vào nhiệm kỳ đại hội lịch sử, mở đầu cho kỷ nguyên mới của dân tộc.
Có thể nói, các chỉ thị của Trung ương từ Chỉ thị 35 đến Chỉ thị 45 về tổ chức đại hội Đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV, gần đây nhất là Kết luận 190-KL/TW ngày 3/9/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, cùng với hàng chục bản kế hoạch, hướng dẫn kịp thời, nhất là khi có tình huống mới phát sinh được xem là “sách giáo khoa” đối với các tổ chức Đảng trong quá trình chuẩn bị và tổ chức đại hội. Những nội dung chủ yếu của các đại hội tập trung ở mấy vấn đề: tổng kết thực hiện nghị quyết đại hội Đảng bộ nhiệm kỳ 2020-2025 và xác định phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp của nhiệm kỳ 2025-2030; thảo luận, đóng góp ý kiến vào dự thảo các văn kiện Đại hội XIV của Đảng và văn kiện đại hội Đảng bộ cấp trên trực tiếp; bầu (hoặc chỉ định) Ban Chấp hành Đảng bộ; bầu (hoặc chỉ định) đoàn đại biểu dự đại hội Đảng bộ cấp trên.
Nội dung cốt lõi của đại hội là thảo luận, đóng góp ý kiến vào Báo cáo chính trị, Báo cáo kiểm điểm của cấp ủy, góp ý kiến vào văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng. Trung ương đã đổi mới mạnh mẽ nội dung văn kiện, ngắn gọn, bớt tính hàn lâm, tăng tính hành động. Từ Đại hội XII đến Đại hội XIII, văn kiện Đại hội đều có ba báo cáo, gồm Báo cáo chính trị, Báo cáo kinh tế – xã hội và Báo cáo xây dựng Đảng. Đến Đại hội XIV, ba báo cáo này được tích hợp thành một, trong đó Báo cáo Chính trị là trung tâm. Điều này thể hiện rõ việc đổi mới phương thức lãnh đạo, Đảng chỉ định hướng, còn cụ thể hóa là công việc của Chính phủ, chính quyền các cấp. Việc tích hợp “ba trong một” sẽ tránh được sự chồng chéo, không “khớp” giữa các văn kiện. Khâu đổi mới mang tính định hướng này đã giúp các đảng bộ điều chỉnh, rút gọn báo cáo chính trị ở cấp mình. Qua các buổi làm việc của Bộ Chính trị với các đảng bộ tỉnh, thành phố đều thấy rõ tinh thần hành động- thiết thực- sáng tạo. Các báo cáo của đảng bộ mới hợp nhất là những lựa chọn, tổng kết tinh túy, chứ không phải là phép cộng từ báo cáo của các đảng bộ cũ. Nền tảng cơ bản nhất đáp ứng cả yêu cầu trước mắt và lâu dài chính là phương hướng, mục tiêu trong thời gian tới đã được định hướng sáng rõ, với bốn nghị quyết quan trọng của Bộ chính trị, được coi là “bộ tứ chiến lược”. Cần xác định, quản trị quốc gia thông minh, lấy “quản trị địa phương làm nền tảng” để xây dựng chương trình hành động. Tận dụng lợi thế của từng địa phương và đặt nó trong tổng thể quản trị quốc gia; tranh thủ tối đa thời cơ, thuận lợi, tháo gỡ triệt để điểm nghẽn, rào cản, được coi là khâu đột phá.
Có dịp theo dõi nhiều đại hội từ các nhiệm kỳ trước, thường thấy tình trạng sao chép, rập khuôn báo cáo kiểm điểm, với những “đoàn kết thống nhất”, “giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ”, “phân công rõ trách nhiệm”, “kiểm tra, giám sát thường xuyên”… Nội dung báo cáo kiểm điểm của cấp ủy được chuẩn bị trình đại hội nhiệm kỳ 2025-2030 đã chú ý gắn trách nhiệm của tập thể với trách nhiệm cá nhân, nhất là người đứng đầu, người được phân công phụ trách các lĩnh vực, địa bàn. Dân chủ, tự phê bình và phê bình thẳng thắn nhưng chân thành, có trách nhiệm, tránh tình trạng lợi dụng phê bình để gây bè kéo cánh, tìm cách triệt hạ, làm mất uy tín người khác. Dân chủ để khuyến khích khả năng suy nghĩ độc lập và tư duy phản biện.
“Công việc gốc của Đảng”
Đại hội Đảng là nơi lựa chọn những đồng chí xứng đáng nhất bầu vào cấp ủy. Tầm quan trọng của “công việc gốc của Đảng” thì ai cũng nhớ, cũng thuộc, nhưng vì sao vẫn không tránh được hiện tượng để lọt vào cấp ủy những người kém đức, kém tài, cơ hội, thực dụng. Câu chuyện này năm nào cũng nhắc, nhiệm kỳ nào cũng bàn tới bàn lui, rồi đánh giá “thành công”, “thành công tốt đẹp”, nhưng thực tế không như vậy. Cấp ủy viên, cán bộ chủ chốt trong thời kỳ Cách mạng công nghiệp 4.0 có những đòi hỏi rất cao. Thế nhưng, chúng ta còn rất thiếu những cán bộ lãnh đạo, quản lý giỏi, nhà khoa học và chuyên gia đầu ngành ở các lĩnh vực. Điều đáng lo nhất là căn bệnh tham nhũng, lãng phí, tiêu cực còn nặng. Một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý, trong đó có cả cán bộ cấp cao, thiếu gương mẫu, uy tín thấp, vướng vào tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm. Từ đầu nhiệm kỳ khóa XIII đến nay, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã phải thi hành kỷ luật gần 100 cán bộ cao cấp thuộc diện Trung ương quản lý. Đó là một con số không bình thường, một con số đau xót! Đó phải được xem là bài học lớn để Đại hội nhiệm kỳ này thật sự công khai, dân chủ, phát hiện người tài đức, chọn sao cho tinh, cho đúng người ra gánh vác việc lớn của Đảng, của Dân trong thời kỳ mới, nhiệm vụ hết sức to lớn, nặng nề.
Nói về tiêu chuẩn cán bộ lãnh đạo cần chú ý trong đại hội Đảng các cấp sắp tới, đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm nhiều lần nhấn mạnh: “Về cơ cấu cấp ủy, phải bảo đảm sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của cấp ủy đối với những địa bàn, lĩnh vực quan trọng; coi trọng chất lượng, không vì cơ cấu mà hạ thấp tiêu chuẩn; không nhất thiết địa phương, ban, ngành nào cũng phải có người tham gia cấp ủy; cấp ủy viên được lựa chọn phải thật sự là hạt nhân lãnh đạo chính trị, là đại diện cho đội ngũ đảng viên và được quần chúng tin yêu, tín nhiệm; các cấp ủy viên phải xứng tầm là thành viên “bộ tham mưu” chiến đấu và phải đoàn kết, thống nhất cao về ý chí và hành động, thật sự trong sạch, vững vàng, trung kiên. Cần đề cao trách nhiệm của người đứng đầu trong việc đề xuất, giới thiệu nhân sự, nhất là người kế nhiệm theo các quy định mới của Trung ương”.
Còn qua một số đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh vừa tổ chức thành công, đã giới thiệu và bầu chọn được nhiều cán bộ trẻ, có phẩm chất chính trị, đạo đức, uy tín cao, đặc biệt là năng lực quản trị, tổ chức thực hiện, không chỉ “thuộc” chủ trương, nghị quyết, mà còn có kỹ năng điều hành, khi bàn thì dân chủ, khi quyết thì quyết đoán. Sự lựa chọn cần ưu tiên nhất là tinh thần sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, có con mắt tinh đời để biết người “thiểu dục tri túc” (ít ham muốn, biết đủ) và loại bỏ những người cơ hội, những “dây bìm muốn leo tường gạch”.
Thế giới đang biến đổi khó lường. Cục diện toàn cầu đã bước sang một trang mới. Các nhà kỹ trị phương Tây thường nói một cách mộc mạc: “Chỉ những người lo xa mới sống sót”. Còn ở ta thì trang trọng nêu lên một slogan kiến tạo tương lai, trong đó chủ yếu nhấn mạnh đổi mới sáng tạo, chủ động chớp thời cơ, vượt qua khó khăn, thách thức. Tổ chức tốt đại hội Đảng các cấp chính là trực tiếp kiến tạo tương lai, với tầm nhìn xa và những kế hoạch, mục tiêu sáng rõ cho mỗi chặng đường. Với Đảng bộ Nghệ An, Đại hội Đảng bộ là dịp mỗi cán bộ, đảng viên và gần bốn triệu người con quê hương xứ Nghệ địa linh nhân kiệt cùng nhau ôn lại, thấm nhuần sâu sắc hơn nữa giá trị tư tưởng, đạo đức, ý chí và khát vọng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, biến thành hiện thực sinh động trong bước chuyển mình mang tính thời đại của đất nước.
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV – Đại hội mở đầu kỷ nguyên mới là dấu mốc sáng chói trong lịch sử Đảng ta. Tương lai không phải là điều lý tưởng hóa, mà là kết quả của những quyết định trong hiện tại. Cuộc hành quân thần tốc hướng đích giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng – với ý chí sắt đá và công cụ quản trị quốc gia thông minh dựa trên công nghệ – đã bắt đầu với tiếng trống khai cuộc dõng dạc và tin cậy.
Hải Đường
(Bài đã đăng Tạp chí Sông Lam số 57/ Tháng 9/2025)
