Tai nạn nghề nghiệp là điều không ai mong muốn, nhưng trong thế giới nghệ thuật – nơi vẻ đẹp và rủi ro luôn song hành, những sự cố như vậy đôi khi trở thành vết thương khó lành, cả về thể chất lẫn tinh thần. Chúng không chỉ là câu chuyện hậu trường mà còn phản ánh sự khắc nghiệt của một thế giới tưởng như chỉ toàn sắc màu lung linh. Một trong những tai nạn khiến người ta không thể quên là bi kịch của nghệ sĩ xiếc người Trung Quốc Sun Moumou, xảy ra vào ngày 15 tháng 4 năm 2023 tại Tô Châu, tỉnh An Huy, Trung Quốc.
Sun Moumou, 37 tuổi, và chồng cô, Zhang Moumou, là một cặp đôi nghệ sĩ xiếc trên không – một thể loại đòi hỏi sự phối hợp ăn ý, từng cử chỉ tuyệt đối chính xác và lòng can đảm phi thường. Họ thường xuyên biểu diễn các tiết mục rủi ro cao mà không sử dụng dây an toàn hoặc lưới bảo vệ, nhằm mang lại cảm giác hồi hộp cho khán giả. Trong buổi biểu diễn định mệnh tại một trang trại thuộc quận Vĩnh Kiều, Tô Châu, Sun Moumou đứng trên chân chồng, bám vào cổ anh trong khi được cần cẩu nâng lên độ cao hơn 10 mét. Trong lúc chuyển đổi vị trí giữa không trung, cô mất thăng bằng và không được chồng bắt kịp bằng chân, dẫn đến việc ngã xuống sân khấu cứng trước ánh mắt kinh hoàng của hàng trăm khán giả. Sun được đưa đến bệnh viện ngay lập tức, nhưng đã qua đời vào tối hôm đó sau khi nhập viện do chấn thương nặng, để lại hai đứa con (một trai, một gái) và nỗi đau khôn nguôi cho gia đình.
Tai nạn ấy không chỉ là nỗi đau riêng của một cá nhân hay một gia đình. Nó phơi bày những lỗ hổng nghiêm trọng trong quản lý an toàn biểu diễn nghệ thuật tại Trung Quốc, đặc biệt với các đoàn xiếc tư nhân hoặc lưu động. Theo báo cáo từ Cục Văn hóa và Du lịch địa phương, công ty tổ chức buổi biểu diễn, Anhui Yaxi Performing Art Media, đã không xin phép đầy đủ cho tiết mục và vi phạm quy định khi sử dụng cần cẩu mà không có các biện pháp an toàn như lưới bảo vệ hoặc dây an toàn. Công ty này từng bị phạt 50.000 nhân dân tệ (khoảng 7.000 USD) vào năm 2021 vì tổ chức các buổi biểu diễn thương mại không được cấp phép. Sau vụ việc, chính quyền quận Vĩnh Kiều đã mở cuộc điều tra và cam kết xử lý nghiêm các cá nhân và tổ chức liên quan.
Vụ tai nạn đã làm dấy lên tranh luận gay gắt trên mạng xã hội Trung Quốc, đặc biệt trên Weibo, về ranh giới giữa nghệ thuật và sự liều lĩnh. Nhiều người đặt câu hỏi: Liệu có đáng đánh đổi mạng sống để làm thỏa mãn cảm giác mạnh của khán giả? Nghệ sĩ xiếc, giống như nhiều nghệ sĩ biểu diễn thể chất khác, mang trong mình tinh thần cống hiến. Họ mạo hiểm để mang đến sự thăng hoa cho người xem, nhưng điều đó không có nghĩa là họ phải chấp nhận những điều kiện làm việc thiếu an toàn. Những rủi ro như đạo cụ không chắc chắn, sân khấu thiếu tiêu chuẩn kỹ thuật, hay thiếu sự hỗ trợ y tế khẩn cấp có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, từ chấn thương thể chất đến tổn thương tâm lý kéo dài.
Tai nạn của Sun Moumou đặt ra một câu hỏi sâu sắc hơn: trong khi khán giả thường chỉ thấy vẻ đẹp hoàn mỹ của một màn trình diễn, ai sẽ quan tâm đến những rủi ro mà nghệ sĩ âm thầm gánh chịu? Đằng sau ánh đèn sân khấu là những buổi tập luyện đầy đau đớn, những lần trật khớp, bong gân và những cú ngã không được ghi nhận. Nhiều nghệ sĩ xiếc sống chung với chấn thương dây chằng, nhiều nhạc công phải phẫu thuật cổ tay vì luyện tập quá sức. Với các nghệ sĩ biểu diễn thể chất như xiếc hay múa đương đại, ranh giới giữa sự nghiệp và sức khỏe luôn mong manh.
Sau vụ tai nạn, China Acrobatic Association đã bày tỏ sự “đau buồn và sốc” và kêu gọi các đoàn biểu diễn ưu tiên an toàn cho nghệ sĩ. Một số quốc gia, như Mỹ với các quy định của OSHA hoặc các nước châu Âu, đã áp dụng tiêu chuẩn nghiêm ngặt về an toàn sân khấu, bao gồm yêu cầu sử dụng dây an toàn, lưới bảo vệ và bảo hiểm cho nghệ sĩ. Tuy nhiên, ở Trung Quốc, đặc biệt tại các khu vực nông thôn hoặc với các đoàn xiếc tư nhân, những quy định này vẫn còn lỏng lẻo, khiến nghệ sĩ phải tự bảo vệ mình bằng kinh nghiệm và đôi khi là may mắn.
Thế giới nghệ thuật, dù lung linh đến đâu, cũng không nằm ngoài những rủi ro đời thường. Tai nạn của Sun Moumou là lời cảnh tỉnh về trách nhiệm – của nhà tổ chức, khán giả, và chính các nghệ sĩ – trong việc bảo vệ không chỉ vẻ đẹp của nghệ thuật mà còn tính mạng của những người tạo ra nó. Tôn vinh nghệ thuật, đôi khi, không phải là những tràng pháo tay vang dội, mà là sự tôn trọng sâu sắc dành cho an toàn, sức khỏe và cuộc sống của những người đứng trên sân khấu.
Vân Quỳnh – Như Yến
